152,800 մարդ մշտապես ապրում է Սյունիքում

2010-ի ընթացքում Սյունիքում գրանցվել է 1,736 նորածին: Մարզում ծնելիության ցուցանիշը կազմել է 11,3 պրոմիլե:

Մարզպետարանի առողջապահության և սոցիալական ապահովության վարչության տվյալներով, անցած տարի մարզի ծննդօգնություն իրականացնող բուժհաստատություններում ծնվել է 1,664 երեխա:

Հղիության ընթացքում բոլոր հղիներին տրամադրվել է ծննդօգնության պետական հավաստագիր:

55 հղիների ծննդօգնության հավաստագիր է տրամադրվել Երևանի և այլ մարզերի բուժհաստատությունների կողմից:

Մարզպետարանի միջնորդությամբ ծննդօգնության պետական հավաստագիր է տրամադրվել 30 կանանց, որոնցից 26-ը ԼՂՀ Քաշաթաղի շրջանի բնակիչներ են:

Բարձր ռիսկի 50 հղիներ, հղիության ախտաբանական ընթացքը և ծննդօգնությունը 3-րդ մակարդակի բուժհաստատություններում կազմակերպելու և իրականացնելու նպատակով, ուղեգրվել են մայրաքաղաք:

272 դեպքում ծննդալուծումն իրականացվել է կեսարյան հատմամբ: Ի դեպ, ազգային վիճակագրական ծառայության Սյունիքի մարզային գործակալության տվյալներով, մշտական բնակչության թվաքանակը մարզում 152 հազար 800 մարդ է, այդ թվում քաղաքաբնակները` 103,7 հազար, իսկ գյուղաբնակները` 49.1 հազար:

2010թվականին մարզում բնակչության բնական հավելաճը կազմել է 456 մարդ:

OMBUDSMAN WAS ALARMED THAT IN KAPAN CHILDREN SKIN HAS PEELED OFF BECAUSE OF AIR POISONING

In the viewpoint of protection of human rights there are serious problems in the sphere of environment conservation. Today such a statement was made by Armen Harutyunyan, Human Rights Defender, and he substantiated his statement by various investigations and visits /Dsegh Forest, Jrvezh Forest Park, different parts in Yerevan City/.

”The main issues in this sphere refer to mass tree cutting, non-purposeful use of forests or national parks, presence of industrial wastes and inappropriate control over mining companies,” A. Harutyunyan said.

RA OMBUDSMAN: ARMENIA HAS SERIOUS ENVIRONMENTAL ISSUES IN VIEWPOINT OF PROTECTION OF HUMAN RIGHTS
ArmInfo

Various investigations and checks carried out by the administration of RA Ombudsman have shown that Armenia has serious environmental issues in the viewpoint of protection of human rights. Ombudsman Armen Harutyunyan talked about this issue at the press conference. He focused on the frequent alarms of environmental NGOs in regard to the disastrous situation in Kapan.

“Heavy toxic metals have been discovered in soil, water and food. Even a number of elements have been revealed the concentration of which exceeds the standard by hundred times. These substances don’t decompose; they accumulate in water, soil and most importanty in human organism. Consequently this fact effects on immune system and human genofond,” the ombudsman stressed out. He also added, under environmentalists’ statements, they have not been submitted any information about the inspection results of the company activities carried out by the Ministry of Nature Protection of RA and State Territorial Environmental Inspection in Syunik Marz.

ОМБУДСМЕН РА: В АРМЕНИИ ЕСТЬ СЕРЬЕЗНЫЕ ЭКОЛОГИЧЕСКИЕ ПРОБЛЕМЫ С ТОЧКИ ЗРЕНИЯ ЗАЩИТЫ ПРАВ ЧЕЛОВЕКА

АрмИнфо

Различные исследования и проверки, проведенные администрацией омбудсмена РА, показали, что в Армении есть серьезные экологические проблемы с точки зрения защиты прав человека. Об этом на пресс-конференции заявил омбудсмен Армен Арутюнян. Он особо отметил участившиеся сигналы общественных экологических организаций относительно катастрофической ситуации в Капане.

<Обнаружены тяжелые ядовитые металлы в земле, воде и продуктах питания. Выявлен даже ряд элементов, чья концентрация в сто раз превышает норму. Эти вещества не разлагаются, они скапливаются в воде, земле и самое главное - человеческом организме. Следовательно, это влияет на имунную систему и генофонд человека>, - отметил омбудсмен. Он также добавил, что, согласно сообщениям экологов, им не была предоставлена информация относительно результатов проверок деятельности компании , проведенных Министерством экологии РА и территориальной экологической инспекцией Сюникской области.

ՊԱՇՏՊԱՆԻՆ ԱՀԱԶԱՆԳԵԼ ԵՆ, ՈՐ ԿԱՊԱՆՈՒՄ ՕԴԻ ԹՈՒՆԱՎՈՐՈՒՄԻՑ ԵՐԵԽԱՆԵՐԻ ՄԱՇԿԸ ՊԼՈԿՎԵԼ Է

Մարդու իրավունքների պաշտպանության տեսակետից լուրջ խնդիրներ կան շրջակա միջավայրի պահպանության ոլորտում: Այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանը նման համոզմունք հայտնեց Մարդու իրավունքների պաշտպան Արմեն Հարությունյանը, ասվածը հիմնավորելով, իր կողմից կատարված տարբեր ուսումնասիրություններով և այցելություններով /Դսեղի անտառ, Ջրվեժի անտառապարկ, Երևան քաղաքի տարբեր հատվածներ/:

«Նշված ոլորտում հիմնական խնդիրները վերաբերում են զանգվածային ծառահատումներին, անտառների կամ ազգային պարկերի ոչ նպատակային օգտագործմանը, շինարարական թափոնների առկայությանը և առանձնապես հանքաարդյունաբերական ոլորտում գործող ընկերությունների նկատմամբ ոչ պատշաճ վերահսկողությանը»,- ասաց Ա. Հարությունյանը:

Պաշտպանն անդրադարձավ նաև Կապանում բնապահպանական աղետալի վիճակի մասին ահազանգերին: Բնապահպանները պաշտպանին փոխանցել են, որ հողի, ջրի և սննդամթերքի մեջ հայտնաբերվել են թունավոր ծանր մետաղներ, որոնք չեն քայքայվում, դրանք կուտակվում են ջրում, հողում և ամենակարևորը մարդկային օրգանիզմի մեջ: «Սա ազդում է առողջության ամենակարևոր համակարգերի` իմունային և գենոֆոնդի վրա»,-ըստ պաշտպանի ահազանգել են բնապահպանները:

Նրանք նաև ասել են, որ տեղի բնակիչները որևէ փոխհատուցում չեն ստանում, թեև նշված կազմակերպության պոչամբարը բաց է, և դրա կողքին առկա են տներ, իսկ օդի թունավորումից անասուններն են սատկել և երեխաների մաշկն է պլոկվել:

Պաշտպանն արձանագրեց, որ նշված խնդիրները վկայում են, որ, ըստ էության, չի ապահովվում ՀՀ Սահմանադրության 33.2 հոդվածը համաձայն որի. «Յուրաքանչյուր ոք իրավունք ունի ապրելու իր առողջությանը և բարեկեցությանը նպաստող շրջակա միջավայրում, պարտավոր է անձամբ և այլոց հետ համատեղ պահպանել և բարելավել շրջակա միջավայրը»:

Պաշտպանի խոսքով, բնապահպանները նաև նշում են, որ իրենց չի տրամադրվել հստակ տեղեկատվություն Կապանում գործող «Deno Gold Mining» ընկերության գործունեության ստուգումների արդյունքների վերաբերյալ, որոնք կատարվել են 2007-ից 2008 թվականներին Բնապահպանության նախարարության և Սյունիքի բնապահպանական տարածքային տեսչության կողմից: «Հարկ ենք համարում նշել, որ ՀՀ Սահմանադրության 33.2 հոդվածի երկրորդ մասի համաձայն. «Պաշտոնատար անձինք պատասխանատվություն են կրում բնապահպանական տեղեկատվությունը թաքցնելու կամ դրա տրամադրումը մերժելու համար»,-եզրափակեց պաշտպանը:

JUDGE ANAHIT TUMANYAN DISMISSED THE CASE AGAINST DENO GOLD MINING COMPANY

The Court of General Jurisdiction of Syunik Marz dismissed the case against Deno Gold Mining Company. Judge Anahit Tumanyan substantiated the dismissal of the case by the fact that the case materials don’t include evidence proving threats to human life and health. In the interview with EcoLur, Artur Ghazaryan who is the Legal Consultant of “For Ensuring Ecological Security and Developing Democracy” NGO expressed his opinion about this decision to be legally incorrect. “A week before the dismissal the court suspended the company’s activity in Shahumyan Region on the basis of threat to people’s life and health and evidence submitted in the case,” he said.

Reminder: “For Ensuring Ecological Security and Developing Democracy” NGO protects the rights of the owners in Kapan Town, Shahumyan Region.

The problem is that Shahumyan Community is located on the surface of Shahumyan gold-polymetallic deposit which is currently being developed by Deno Gold Mining Company. In the course of years the deposit has been developed with gross violations of development rules. The upper layer of soil under galleries is practically dug through, and so craters have formed (see photos). “Here you may find yourself buried alive under a 30-meter-deep layer of the ground. Be careful! If you fall, no one will dig you out,” said Vladik Martirosyan, the President of “Khoustoup” NGO who accompanied EcoLur Group during the visit to Shahumyan Region.

The company promised to give compensations to the inhabitants for resettlement, but only several owners received compensations. At present the company has stopped giving compensations explaining this by decrease in world prices for nonferrous materials. As it is known, the prices have gone up again, but the company still refuses to give compensations. The inhabitant of Shahumyan, 77-year-old Armik Stepanyan said: “There are only two of us, me and my husband. Our sons have died, and I don’t know what to do. We take care of the garden; it feeds both us and our grandchildren. I haven’t received any compensation, they only promise, no real actions.”

After the court dismissed the case, 6 owners refused to protect their rights in court. A new action was brought to the court on behalf of 28 owners. As it became known, the court dismissed the new case either bringing the same substantiations.

СУДЬЯ АНАИД ТУМАНЯН ОТКАЗАЛА В ИСКЕ ПРОТИВ КОМПАНИИ DENO GOLD MINING

Суд общей юрисдикции Сюникского марза отказал в иске против компании Deno Gold Mining. Судья Анаид Туманян обосновала отказ тем, что в материалах дела не представлены доказательства угрозы жизни и здоровью людей. В беседе с ЭкоЛур юридический консультант организации “По обеспечению экологической безопасности и развитию демократии” Артур Газарян высказал мнение, что это юридически неправильное решение. «За неделю до отказа суд приостановил деятельность компании в Шаумяне именно по причине угрозы жизни и здоровью, на основании представленных в деле доказательств ”, - заявил он. Напомним, что организация “По обеспечению экологической безопасности и развитию демократии” защищает права собственников Шаумянского района г. Капана.

Проблема заключается в том, что Шаумянская община расположена на поверхности Шаумянского золотополиметаллического месторождения, которое в настоящее время эксплуатирует компания Deno Gold Mining. В течение лет месторождение разрабатывалось с грубыми нарушениями правил эксплуатации. Верхний слой почвы над штольнями практически изрыт, и земля проваливается, образуя воронки (см. фото). “Здесь можно оказаться заживо погребенным под 30-метровым слоем земли. Будьте осторожнее, провалитесь, никто не отроет”, - говорит председатель НПО “Хуступ” Владик Мартиросян, сопровождающий группу «ЭкоЛур» при посещении Шаумянского района.

Компания обещала дать компенсации жителям для переселения. Компенсации получили несколько собственников. В настоящее время компания прекратила выдачу компенсаций под предлогом снижения мировых цен на цветные металлы. Как известно, цены опять поднялись, а компания продолжает отказывать в компенсациях. 77-летняя жительница Шаумяна Армик Степанян говорит: “Нас всего двое –я и муж. Сыновья погибли, не знаю, как быть. За садом смотрим, он кормит нас и внуков. Никаких компенсаций я не получала, все обещают, и не дают”.

После того, как суд отказал в иске, 6 собственников отказались от защиты своих прав в судебном порядке. От имени 28 собственников был подан новый иск. Как стало известно, суд отказал и новом иске, с тем же обоснованием.

ԴԱՏԱՎՈՐ ԱՆԱՀԻՏ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆԸ ՄԵՐԺԵՑ DENO GOLD MINING ԸՆԿԵՐՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՀԱՅՑԸ

Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանը մերժեց «Deno Gold Mining» ընկերության դեմ հայցը: Դատավոր Անահիտ Թումանյանը հիմնավորեց մերժումը նրանով, թե գործի նյութերում ներկայացված չեն մարդկանց առողջությանը եւ կյանքին վտանգ սպառնացող ապացույցներ: «ԷկոԼուր»-ի հետ զրույցում «Էկոլոգիական անվտանգության ապահովման եւ ժողովրդավարության զարգացման» ՀԿ-ի իրավախորհրդատու Արթուր Ղազարյանը կարծիք հայտնեց, որ դա իրավաբանորեն սխալ որոշում է: «Մերժումից մեկ շաբաթ առաջ դատարանը կանգնեցրեց ընկերության գործունեությունը Շահումյանում հենց միայն կյանքի եւ առողջության վտանգի պատճառով` գործում ներկայացված ապացույցների հիման վրա»,-հայտարարեց նա: Հիշեցնենք, որ «Էկոլոգիական անվտանգության ապահովման եւ ժողովրդավարության զարգացման» ՀԿ-ն պաշտպանում է Կապան քաղաքի Շահումյան բանավանի սեփականատերերի իրավունքները:

Խնդիրն այն է, որ Շահումյան բանավանը գտնվում է Շահումյանի ոսկու բազմամետաղային հանքավայրի վրա, որը ներկայումս շահագործվում է «Deno Gold Mining» ընկերության կողմից: Տարիներ շարունակ հանքավայրը շահագործվել է կանոնների կոպիտ խախտումներով: Հանքավայրի գետնանցքի վրայի հողի վերին շերտը փորփրված է, եւ հողը փլվում է` առաջացնելով փոսեր (տե’ս լուսանկարները): «Այստեղ կարելի է թաղվել հողի 30 մետրանոց շերտի տակ: Զգույշ եղեք, կփլվի, տակը կմնաք, ոչ ոք չի հանի»,- ասում է «Խուստուպ» ՀԿ-ի նախագահ Վլադիկ Մարտիրոսյանը, ով Շահումյան բանավան այցի ժամանակ ուղեկցում էր «ԷկոԼուր»-ի խմբին:

Ընկերությունը խոստացել էր բնակիչներին տեղափոխման համար փոխհատուցում տալ: Փոխհատուցում ստացել են մի քանի սեփականատերեր: Ներկայումս ընկերությունը դադարեցրել է փոխհատուցում տրամադրելուց` պատճառաբանելով գունավոր մետաղների համաշխարհային գների անկումը: Ինչպես հայտնի է, գները նորից բարձրացել են, իսկ ընկերությունը շարունակում է մերժել փոխհատուցման հարցում: Շահումյանի 77-ամյա բնակչուհի Արմիկ Ստեփանյանն ասում է. «Մենք ընդամենը երկու հոգի ենք` ես եւ ամուսին: Տղաներս մահացել են: Չգիտեմ` ինչպես ենք ապրելու: Այգին մշակում ենք, այն կերակրում է մեզ եւ թոռներիս: Ոչ մի փոխհատուցում ես չեմ ստացել, բոլորը խոստանում են եւ չեն տալիս»:

Հայցի մերժումից հետո 6 սեփականատերեր հրաժարվեցին դատական կարգով պաշտպանել իրենց իրավունքները: 28 սեփականատերերի անունից նոր հայց ներկայացվեց: Ինչպես հայտնի դարձավ, դատարանը մերժել է նաեւ նոր հայցը նույն հիմնավորմամբ:

2009-09-16 00:00 EcoLur “Ensuring Ecological Safety and Developing Democracy” NGO from Kapan brought a lawsuit on the threat to human life, heal

“Ensuring Ecological Safety and Developing Democracy” NGO from Kapan brought a lawsuit on the threat to human life, health and possessions against Deno Gold Mining Company. The lawsuit is being examined at the Court of First Instance in Syunik Marz.

As Artur Kgazaryan, Legal Consultant of the NGO advised “EcoLur”, the organization intends to protect the interests of the residents living in the territory of mining exploitations carried out by Deno Gold Mining Company in Shahumyan region of Kapan.

Shahumyan Region is the suburb of Kapan where at the same time Shahumyan mine is located. It is not only dangerous to live in this region, but just to walk. Permanent explosions and drilling led to the destruction of houses and communications. Empty parts have been formed under houses and orchards and promoted to landslip processes. In 2008 Deno Gold Mining Company gave compensations for the relocation of 8 owners living in Shahumyan Region. The rest 140 families did not receive any compensation. “The company knows about the risks, as we ordered “Georisk” specialized organization from Yerevan to investigate this area. The reason for refusing to pay compensations is not the crisis, simply the expectations of the company in regard to Shahumyan region are not justified,” Artur Ghazaryan thinks.

ОБЩЕСТВЕННОСТЬ КАПАНА ПОДАЛА СУДЕБНЫЙ ИСК ПРОТИВ КОМПАНИИ DENO GOLD MAINING

«ЭкоЛур»

Общественная организация “По обеспечению экологической безопасности и развитию демократии” из Капана предъявила судебный иск об угрозе человеческой жизни, здоровью и собственности компании Deno Gold Mining. Исковое заявление рассматривается в суде 1-ой инстанции Сюникского марза.

Как сообщил “ЭкоЛур” юридический консультант организации Артур Газарян, организация намерена в судебном порядке защитить интересы жителей, проживающих в местах горнорудных разработок, производимых компанией Дено Голд Майнинг в Шаумянском районе Капана.

Шаумянский район является пригородом Капана, где, одновременно, находится Капанское медное полиметаллическое месторождение. В этом районе опасно не только жить, но и просто находится. Постоянные взрывы, бурение, привели к разрушению домов и коммуникаций. Образовавшиеся пустоты под домами и садами активизировали оползневые процессы. В 2008 г. компания Deno Gold Mining предоставила компенсации для переселения 8 собственникам, проживающим в Шаумянском районе. Остальные 140 семей компенсаций не получили. “Компания знает о рисках, так как сама заказала эти исследования специализированной организации из Еревана “Геориск”, а отказалась выплачивать компенсации не из-за кризиса, а просто потому, что ожидания компании, связанные с Капанским месторождением, не оправдались”, - считает Артур Газарян.

ԿԱՊԱՆԻ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ ԴԱՏԻ Է ՏՎԵԼ «DENO GOLD MAINING» ԸՆԿԵՐՈՒԹՅԱՆԸ

Կապանի «էկոլոգիական անվտանգության ապահովման եւ ժողովրդավարության զարգացման» ՀԿ-ն մարդու կյանքին, առողջությանը եւ սեփականությանը սպառնալու հայցով դատի է տվել «Deno Gold Mining» ընկերությանը: Հայցադիմումը ներկայացվել է Սյունիքի մարզի առաջին ատյանի դատարան:

Ինչպես «ԷկոԼուր»-ին հայտնեց կազմակերպության իրավախորհրդատու Արթուր Ղազարյանը, կազմակերպությունը մտադիր է դատական կարգով պաշտպանել այն բնակիչների շահերը, ովքեր ապրում են «Deno Gold Mining»-ի կողմից շահագործվող լեռնահանքային վայրերում՝ Կապանի Շահումյանի համայնքում:

Շահումյանի համայնքը Կապանի քաղաքամերձ բնակավայրերից է, որտեղ գտնվում է Կապանի պղնձի բազմամետաղային հանքավայրը: Այս համայնքում վտանգավոր է ոչ միայն ապրելը, այլ պարզապես գտնվելը: Մշտական պայթեցումներն ու հորատումները հանգեցրին տների եւ հաղորդակցության ավերմանը: Տների եւ այգիների տակ առաջացած դատարկությունն ակտիվացրեց սողանքային գործընթացները: 2008թ. «Deno Gold Mining» ընկերությունը փոխհատուցում տրամադրեց Շահումյանի համայնքում բնակվող 8 սեփականատերերի՝ տեղափոխման համար: Մնացած 140 ընտանիքները փոխհատուցում չստացան: «Ընկերությունը գիտի ռիսկերի մասին, քանի որ ինքն է Երեւանի մասնագիտացված «Գեոռիսկ» կազմակերպությանը պատվիրել այդ հետազոտությունների անցկացումը, եւ հրաժարվել է փոխհատուցում վճարել ոչ թե ճգնաժամի պատճառով, այլ ուղղակի նրա համար, որ Կապանի հանքավայրի հետ կապված ընկերության ակնկալիքները չիրականացան»,- ասում է Արթուր Ղազարյանը:

ՔԱՋԱՐԱՆ, ԿԱՊԱՆ ... ՆՈՒՅՆԻՍԿ ՈՐԴԸ ԿՍԱՏԿԻ

Մասնագետներն ահազանգում են` Քաջարանում և Կապանում էկոլոգիական, մեղմ ասած, անմխիթար վիճակ է: ԳԱԱ «Էկոլոգանոոսֆերային հետազոտությունների» կենտրոնի տնօրեն Արմեն Սաղաթելյանն այսօր կայացած էկոլոգիական քննարկման ժամանակ, խոսելով Քաջարանի էկոլոգիական վիճակի մասին, նշեց, որ փոշու մեջ հայտնաբերել են հիպերտոքսիկանտներ: Մասնագետները դրանց աղբյուրը գտել են պոչամբարներում: Դրանք, ի դեպ, ժամանակին եղել են քաղաքի տարածքում, այնուհետև հարթեցրել ու բնակելի են դարձրել:

Մասնագետներն այդտեղ հայտնաբերել են սնդիկ և կադմիում, որոնք ծանր մետաղներից ամենավտանգավորներն են համարվում: «Դրանից հետո պարզեցինք, որ պոչամբարները ներքաշվել են գյուղատնտեսական գործունեության մեջ: Այնտեղ աճեցվող գյուղմթերքներում, մասնավորապես կարտոֆիլում, լոբիում ու կանաչեղենում, հայտնաբերվել են սնդիկի մնացորդներ: Բացի այդ, պոչամբարների զգալի մասն օգտագործվում է, որպես արոտավայր»,-ասաց Ա. Սաղաթելյանը:

Ուսումնասիրության ենթարկելով քաղաքի տարբեր պոչամբարներում արածող կովերի կաթի բաղադրությունը, մասնագետները պարզել են, որ այնտեղ առկա է սնդիկի, կադմիումի, մկնդեղի, իսկ հիմնական մայրուղուն հարակից տարածքներում արածող կովերի կաթում՝ նաև կապարի մնացորդներ:

Հետազոտվել է նաև Քաջարանի 12 և հարակից Լեռնաձոր գյուղի 5 երեխայի առողջական վիճակը: «Քաջարանի երեխաների 70%-ի մոտ մազերում մկնդեղի գերխտություն կա, բոլորի մոտ կա կադմիումի, նիկելի, պղնձի գերազանցություններ, իսկ 4 երեխայի մոտ սնդիկի գերխտություն է հայտնաբերվել: Քաջարանի քաղաքապետարանն իր միջոցներով այդ երեխաներին բուժզննման է ուղարկել ու պարզվել է, որ նրանց մոտ լուրջ առողջական խնդիրներ կան»,-ասաց Ա. Սաղաթելյանն ու ավելացրեց, որ այդ քաղաքում կարելի է անզեն աչքով նկատել անեմիա հիվանդությունը:

Խոսելով Կապանի մասին, Ա. Սաղաթելյանը նշեց, որ քաղաքին շատ մոտ է գտնվում Արծվանիկի պոչամբարը, որտեղ Քաջարանից բերվում են թափոնները: Աղտոտման գումարային քարտեզը նայելիս, ըստ մասնագետի, տեսնում ենք, որ դրությունը համեմատաբար մեղմ է՝ նկատվում է ցածր ու միջին մակարդակի աղտոտւմ: Ուշագրավ է արսենի ճնշումը քաղաքի վրա: Բացի այդ քաղաքում առկա է մկնդեղի գերճնշում:

Հետևելով Քաջարանի փորձին, մասնագետները հետազոտել են գյուղմթերքն ու բնակչության առողջական վիճակը: Ա. Սաղաթելյանը նշեց, որ Կապանի բնակիչները շատ են գովում տարածքում աճող լոբին, թե այն որդոտ չէ: Բայց մասնագետի պնդմամբ, կապարի, նիկելի ու քրոմի այդպիսի աղտոտման պատճառով գյուղմթերքներում նույնիսկ որդը չի կարող ապրել: Առավել վատ վիճակ մասնագետները գրանցել են Սյունիքի գյուղական համայնքում, որտեղ «որևէ մաքուր սննդամթերք չի աճում, յուրաքանչյուրում առկա են տարբեր մետաղների գերնորմատիվային ցուցանիշներ»:

Կապանցինեըը դեմ են բաց եղանակով հանքի շահագործմանը

«Deno Gold Miningե ընկերությունը պատրաստվում է շահագործել Կապանի Շահումյան թաղամասի բազմամետաղային հանքը` բաց եղանակով։ Կապանցիներից շատերը, սակայն, չնայած նոր աշխատատեղերի բացման հեռանկարին, դեմ են դրան: 2010թ. հունվարի 20-ին Կապանի Օրհուս կենտրոնում կազմակերպվեց հանրային քննարկում ` Շահումյանի ոսկի-բազմամետաղային հանքի բաց եղանակով շահագործման նախագծի վերաբերյալ Կապան համայնքի շահագրգիռ կազմակերպությունների ու քաղաքացիների դիրքորոշումը ներկայացնելու նպատակով:
Կենտրոնի համակարգող Աշոտ Ավագյանը տեղեկացրեց, որ ներկայումս Շահումյան բանավանի տարածքում «Deno Gold Miningե ընկերության կողմից իրականացվում են հետախուզական հորատման աշխատանքներ: Համակարգողը նշեց հանքավայրի նման եղանակով շահագործման դեպքում հնարավոր ռիսկերը.
* Արտադրատեխնիկական փոփոխություններ
1. Մի քանի անգամ կաճեն արդյունահանվող հանքաքարի ծավալները հասնելով տարեկան մի քանի միլիոն տոննաների
2. Կստեղծվեն դատարկ ապարներ և այլ թափոնների հսկայական ծավալներ (մի քանի տասնյակ միլիոն խմ), որոնք կգրավեն նոր տարածքներ և դա այն դեպքում, երբ առանց այն էլ Կապանը շրջապատված է երկու խոշոր պոչամբարներով: * Էկոհամակարգին ազդող պատճառներ
1. Բաց հանքի շահագործման դեպքում կիրականացվեն մասսայական հորապայթեցման աշխատանքներ, որոնք կուղեկցվեն ցնցումներով և փոշու հսկայական ամպերով:
2. Հանքավայրում պարունակող երկու տասնյակի հասնող գունավոր և հազվադեպ` ինչպիսիք են Co, Cr, Pb, Ba, As և այլ վնասակար քիմիական էլեմենտների առկայությունը ( վնասակար էլեմենտները կճշտվեն փորձաքննական եզրակացության ընթացքում) կարտանետվեն դեպի մթնոլորտ:
3. Հանքավայրը գտնվում է քաղաքի վարչական տարածքում և հարակից է 7 գյուղական համայնքների:
4. Թափոնային հրապարակներից մթնոլորտի, մթնոլորտային տեղումների և ստորերկրյա ջրերի ազդեցության տակ ապարներից կազատվեն մի շարք վնասակար էլեմենտներ և կթափանցեն շրջակա միջավայր:
5. Բաց հանքի մշակմանը կմասնակցեն հզոր բարձող և բեռնատար ավտոմեքենաներ, որոնց աշխատանքը փոշու և այրող վառելիքի արտանետումների հետևանք կունենա:
6. Ռելիեֆի նոր փոփոխությունները(թափոններ և դատարկություններ/)կառաջացնեն միկրոկլիմայի գործոնների ոչ բնական ` արհեստական վնասակար փոփոխություններ:
7. Հաշվի առնելով բնական օդային հոսանքների (քամու ուղղության կրկնողականությունը-ՇՆՁ II -7.101-98) առավելագույն ուղղությունը դեպի Կապան քաղաք, կարելի է պատկերացում կազմել շրջակա միջավայրի, բնակավայրերի բնակչության և ընդհանուր էկոհամակարգի վիճակը:
Քննարկման մասնակից հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների կողմից բազմիցս ընդգծվեց, որ Շահումյանյանի ոսկի-բազմամետաղային հանքավայրի բաց եղանակով շահագործումը միանշանակ, շրջակա միջավայրին, հետևաբար նաև Կապան քաղաքի բնակչության առողջության վրա աղետալի հետևանքներ կթողնի:
“Մենք գնահատում ենք ընկերության դերը կապանցիների կյանքում: Այն հացի խնդիր է լուծում շատ ու շատ կապանցիների համար: Այստեղ խնդիրն այլ է. ձեռնարկությունն աշխատելով պետք է հաշվի առնի համայնքի շահերը` կիրառելով հանքի մշակման այլ տեխնոլոգիաներ, որոնք վնասակար ազդեցություններ չի ունենա մարդու առողջության վրա: Անցած դարի մինչև 50-ական թվականները, երբ հանքերը շահագործվում էին չոր հորոտման եղանակով, յուրաքանչյուր կապանցի հանքափոր հիվանդ էր այսպես կոչված մասնագիտական` թոքերի սիլիկոզ հիվանդությամբ և նրանց կյանքի միջին տևողությունը 45-50տարի էր: Այսօր բաց հանքի շահագործման այլ տեխնոլոգիաներ չկան, քան հզոր պայթեցումներն են ու դրանց հետևանքով հսկայական փոշու առաջացումը: Հատկապես վտանգավոր է սիլիցիումի փոշին, որը տարածաշրջանին բնորոշ հյուսիս արևմտյան քամիներն անմիջապես հասցնելու են Կապան քաղաք”- նշեց “Խուսուփ” բնապահպանական ՀԿ-ի նախագահ Վլադիկ Մարտիրոսյանը:
Քննարկման արդյունքում ստեղծվեց աշխատանքնային խումբ, որը պատրաստվում է նախ բաց նամակով դիմել երկրի նախագահ Սերժ Սարգսյանին, այնուհետև տեղում շարունակել հանրային լայնածավալ քննարկումներ` ընդգրկելով բնակչության լայն խավին: